PRAWO TRANSPORTOWE – NEWSLETTER MAJ 2020 r.   PROJEKT NOWYCH PRZEPISÓW Ustawa z dnia 30 kwietnia 2020 r.o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 – uchwalona przez Sejm w toku prac w Senacie  zobacz druk Senatu nr 106 w okresie od 1 kwietnia 2020 r. do 31 grudnia 2020 r. maksymalna dopłata z Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej ma wzrosnąć do 3,00 zł do 1 wozokilometra   NOWE PRZEPISY Zawiadomienie Komisji z 18.03.2020 r. Wytyczne interpretacyjne dotyczące przepisów UE w zakresie praw pasażerów w kontekście rozwoju sytuacji w związku z Covid-19 zobacz Wytyczne mają na celu wyjaśnienie, w jaki sposób należy stosować niektóre przepisy unijnego prawa dotyczące praw pasażerów w kontekście epidemii Covid-19, zwłaszcza w odniesieniu do odwołań i opóźnień. Wytyczne zawierają wskazania dotyczące wszystkich rodzajów transportu, w tym praw pasażerów w transporcie autobusowym (pkt 5). W zakresie praw pasażerów w transporcie autobusowym wytyczne wskazują na: prawo do otrzymania informacji, prawo do kontynuacji podróży/zmiany trasy lub zwrotu kosztów, prawo do uzyskania pomocy oraz prawo do odszkodowania w wysokości 50 % ceny biletu w przypadku odwołania usługi (ale tylko wówczas, gdy przewoźnik nie zaoferuje pasażerowi wyboru między zwrotem kosztów a zmianą trasy). Akt ten nie wymaga wdrożenia lub wydania krajowych przepisów służących jego stosowaniu.   Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych zobacz Do zamówień, których przedmiotem są usługi niezbędne do przeciwdziałania COVID-19, nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych, jeżeli zachodzi wysokie prawdopodobieństwo szybkiego i niekontrolowanego rozprzestrzeniania się choroby lub jeżeli wymaga tego ochrona zdrowia publicznego (art. 6). Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw zobacz Ustawa wprowadza możliwość wprowadzenia zmian w obowiązujących umowach, w tym możliwość zmiany wynagrodzenia Wykonawcy zamwienia publicznego oraz innych zmian umowy poprzez zmianę terminu wykonania umowy, zawieszenie jej wykonywania, zmianę sposobu jej wykonywania czy też zmianę zakresu wzajemnych świadczeń (art. 15r ust. 4). Strony umowy w sprawie zamówienia publicznego, w rozumieniu ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych, niezwłocznie, wzajemnie informują się o wpływie okoliczności związanych z wystąpieniem COVID-19 na należyte wykonanie tej umowy, o ile taki wpływ wystąpił lub może wystąpić (art. 15r). Możliwości nienakładania na przewoźników kar umownych za nienależyte wykonywanie umowy bez obaw o naruszenie dyscypliny finansów publicznych i bez obaw, że niedochodzenie kar umownych zostanie uznane za przestępstwo wyrządzenia szkody z art. 296 kodeksu karnego (art. 15s pkt 1 i art. 15t). Zawieszenie obowiązku badań lekarskich i badań psychologicznych kierowców (art. 12a ust. 1 pkt 2). Zwolnienie z obowiązku przestrzegania warunków określonych w zezwoleniu na wykonywanie przewozów regularnych oraz regularnych specjalnych w przypadku konieczności podjęcia czynności związanych z przeciwdziałaniem COVID-19 oraz w przypadku braku rentowności wykonywanych przewozów, będącego skutkiem niezależnych od przedsiębiorcy okoliczności, związanych z przeciwdziałaniem COVID-19 (art. 15n).   Ustawa z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 zobacz Zarządzający dworcem kolejowym, przewoźnik kolejowy oraz drogowy nie ponoszą odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną w związku z uzasadnionymi działaniami władz publicznych lub własnymi działaniami mającymi na celu przeciwdziałanie COVID-19, w szczególności za brak możliwości świadczenia usług, w tym brak możliwości przewozu oraz brak możliwości lub ograniczenie prowadzenia działalności handlowej na lotniskach i dworcach kolejowych, w tym w zakresie zmniejszenia albo utraty przychodów (art. 73 pkt 17).   Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 27 marca 2020 r. w sprawie przedłużenia terminu do złożenia zeznania o wysokości dochodu osiągniętego (straty poniesionej) i wpłaty należnego podatku przez podatników podatku dochodowego od osób prawnych zobacz Rozporządzenie weszło w życie z dniem 27 marca 2020 r. Do dnia 31 maja 2020 r. ppodatników podatku dochodowego od osób prawnych na: - złożenie zeznania o wysokości dochodu osiągniętego (straty poniesionej) w roku podatkowym, który zakończył się w okresie od dnia 1 grudnia 2019 r. do dnia 31 stycznia 2020 r., - wpłatę podatku należnego wykazanego w zeznaniu, o którym mowa wyżej, albo różnicy między podatkiem należnym od dochodu wykazanego w tym zeznaniu a sumą należnych zaliczek za okres od początku roku. Do dnia 31 lipca 2020 r. przedłużono termin dla podatników podatku dochodowego od osób prawnych na: - złożenia zeznania o wysokości dochodu osiągniętego (straty poniesionej) w roku podatkowym, który zakończył się w okresie od dnia 1 grudnia 2019 r. do dnia 31 marca 2020 r., - wpłaty podatku należnego wykazanego w zeznaniu, o którym mowa wyżej, albo różnicy między podatkiem należnym od dochodu wykazanego w tym zeznaniu a sumą należnych zaliczek za okres od początku roku pod warunkiem, że podatnik spełnia 1 z poniższych kryteriów: a) podatnik w roku podatkowym, o którym mowa wyżej, osiągał wyłącznie dochody wolne od podatku na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych lub b) uzyskane przez podatnika w roku podatkowym, o którym mowa wyżej, przychody z działalności pożytku publicznego, o której mowa w art. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, stanowiły co najmniej 80% łącznych przychodów uzyskanych w tym roku przez tego podatnika.   Obwieszczenie Ministra Infrastruktury z dnia 17 kwietnia 2020 r. w sprawie tymczasowych odstępstw od stosowania przepisów dotyczących czasu prowadzenia pojazdu, przerw i okresów odpoczynków kierowców zobacz Do dnia 31 maja 2020 r. wprowadza się tymczasowe odstępstwa od stosowania przepisów dotyczących czasu prowadzenia pojazdu, przerw i okresów odpoczynków kierowców wykonujących krajowe i międzynarodowe przewozy drogowe rzeczy i osób. Tymczasowe odstępstwa mają zastosowanie do kierowców wykonujących przewozy drogowe rzeczy i kierowców wykonujących przewozy drogowe osób w związku z powrotami obywateli do ich krajów miejsca zamieszkania. 1) dzienny czas prowadzenia pojazdu nie może przekroczyć 11 godzin; 2) tygodniowy czas prowadzenia pojazdu nie może przekroczyć 60 godzin; 3) łączny czas prowadzenia pojazdu w ciągu dwóch kolejnych tygodni nie może przekroczyć 96 godzin; 4) po okresie prowadzenia pojazdu trwającym pięć i pół godziny kierowcy przysługuje ciągła przerwa trwająca co najmniej czterdzieści pięć minut; 5) kierowca, jeżeli dokona takiego wyboru, może wykorzystać również regularny tygodniowy okres odpoczynku w pojeździe, o ile posiada on odpowiednie miejsca do spania dla każdego kierowcy i pojazd znajduje się na postoju.   Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 25 marca 2020 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych zobacz Obniżoną do wysokości 0% stawkę podatku stosuje się między innymi do usług transportu towarów, jeżeli transport ten wykonywany jest w całości na terytorium kraju i stanowi część usługi transportu międzynarodowego (§ 6).   Ustawa z dnia 9 stycznia 2020 r. o zmianie ustawy o transporcie kolejowym oraz niektórych innych ustaw zobacz W ustawie z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym zmieniono definicję pojęcia „wojewódzkie przewozy pasażerskie”, która od dnia wejścia w życie w/w ustawy tj. od dnia 17 kwietnia 2020 r. będzie miała następujące brzmienie: „przewóz osób w ramach publicznego transportu zbiorowego wykonywany w granicach administracyjnych co najmniej dwóch powiatów i niewykraczający poza granice jednego województwa, a w przypadku linii komunikacyjnych w transporcie kolejowym także przewóz do najbliższej stacji w województwie sąsiednim, umożliwiający przesiadki w celu odbycia dalszej podróży lub techniczne odwrócenie biegu pociągu, oraz przewóz powrotny lub przewóz do stacji w województwie sąsiednim, położonej nie dalej niż 30 km od granicy województwa; inne niż przewozy gminne, powiatowe, powiatowo-gminne, metropolitalne i międzywojewódzkie”.   Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 kwietnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii zobacz W przypadku gdy przemieszczanie się następuje środkami publicznego transportu zbiorowego oraz pojazdami samochodowymi przeznaczonymi konstrukcyjnie do przewozu więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą – danym środkiem lub pojazdem można przewozić, w tym samym czasie, nie więcej osób niż wynosi połowa miejsc siedzących. Do odwołania nakłada się obowiązek zakrywania, przy pomocy odzieży lub jej części, maski, maseczki albo kasku ochronnego, ust i nosa w środkach publicznego transportu zbiorowego oraz w pojazdach samochodowych, którymi poruszają się osoby niezamieszkujące lub niegospodarujące wspólnie. Wyjątki od tego zakazu zostały wskazane w § 18 ust. 2,3 i 4 rozporządzenia.     Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 4 lutego 2020 r., I SA/Gl 1533/19 zobacz Składki gminy na rzecz związku metropolitalnego (zarówno w części stałej, jak i w części zmiennej) stanowią daninę publicznoprawną, nie zaś umowne wynagrodzenie. Dotacje wypłacane przez gminy, które nie są członkami Metropolii nie mają przy tym wpływu na cenę usługi. Nie mamy do czynienia z usługą wynikającą ze stosunku cywilnoprawnego, a z przejęciem przez Metropolię zadań własnych gmin z mocy ustawy z uwagi na zawarte porozumienia. Tym samym usługa lokalnego publicznego transportu zbiorowego kierowana jest do mieszkańców gmin, nie zaś do Metropolii. Brak jest zatem podstaw do uznania, że również kwota dotacji stanowi podstawę opodatkowania podatkiem od wartości dodanej.   Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 lipca 2019 r. II GSK 1978/17 zobacz W tej sprawie kierowca autobusu wydawał pasażerom wymagane potwierdzenia wniesienia opłat (bilety) już po rozpoczęciu kursu, a konkretnie na przystanku, na którym pasażerowie ci wysiadali. Jedną z zasad wykonywania przewozów regularnych w krajowym transporcie drogowym określoną w art. 18b ust. 1 pkt 4 u.t.d. jest wymóg, aby pasażer otrzymywał potwierdzenie wniesienia opłaty w postaci biletu wydanego zgodnie z przepisami o kasach rejestrujących. Bowiem przewozy regularne w krajowym transporcie drogowym są wykonywane według zasad określonych w art. 18b ust. 1 u.t.d., przy czym jedną z tych zasad jest wymóg pobierania należności za przejazd i wydanie potwierdzenia wniesienia przez pasażera opłaty za przejazd w postaci biletu przed rozpoczęciem kursu, a nie w dowolnym momencie trwania kursu, czy po jego zakończeniu, co wynika z art. 18b ust. 1 pkt 4 u.t.d. w zw. z I.p. 2.7. załącznika nr 3 do u.t.d. Znajduje to również potwierdzenie w treści art. 16 ust. 1 Prawa przewozowego, z którego wynika, że podstawowym sposobem zawarcia umowy przewozu jest nabycie biletu na przejazd przed rozpoczęciem podróży. Przewóz osób odbywa się bowiem zgodnie z przepisami Prawa przewozowego, do której to ustawy jako regulującej obowiązki i warunki wykonywania przewozu osób wprost odsyła art. 4 pkt 22 lit. m u.t.d.   Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 10 lipca 2019 r. III SA/Łd 426/19 zobacz To, że wymagane uzgodnienie w zakresie planowanego przebiegu linii komunikacyjnej ma dla organu wydającego zezwolenie charakter wiążący wynika z redakcji przepisu, który określa, że wykonywanie przewozów regularnych wymaga zezwolenia właściwego organu wydanego "w uzgodnieniu" z odpowiednimi organami właściwymi ze względu na planowany przebieg linii komunikacyjnej. A więc, nie chodzi tylko o uzyskanie niewiążącej organ opinii, ale o wiążące uzgodnienie przebiegu linii komunikacyjnej przez obszar konkretnego województwa. Decyzja wydana w postępowaniu głównym nie może być sprzeczna ze stanowiskiem organu uzgadniającego. Wynikający z art. 18 ust. 1 pkt 1 lit. d1-g) u.t.d. obowiązek współdziałania organów oznacza, że konieczność zajęcia stanowiska przez organ współdziałający stanowi wymóg formalny wydania prawidłowej decyzji przez organ uprawniony do merytorycznego załatwienia sprawy.  Gdy chodzi o kompetencje organu uzgadniającego, to w doktrynie i orzecznictwie wskazuje się, że: chodzi wyłącznie o te "istotne okoliczności", które dotyczą planowanej linii komunikacyjnej. Przedmiotem uzgodnienia może być wyłącznie planowany przebieg linii komunikacyjnej. Nie ma wystarczających podstaw do twierdzenia, że przy takim uzgodnieniu należy analizować sytuację rynkową i ewentualne konsekwencje uruchomienia nowej linii na określonej trasie, a także inne przesłanki należące do sfery rozważań organu wydającego zezwolenie na wykonywanie przewozów regularnych w krajowym transporcie drogowym. Powyższe oznacza, że przedmiotem uzgodnienia w zakresie właściwości danej jednostki samorządu terytorialnego, w tym wypadku województwa, jest w szczególności planowana trasa przejazdu, miejsca, w którym planuje się przystanki, czasy przejazdu i przyjazdu na przystanek. Adresatem powyższej regulacji, który ma obowiązek rozważenia, czy nie zachodzą przesłanki negatywne do udzielenia zezwolenia na wykonywanie przewozów regularnych jest wyłącznie organ wydający zezwolenie, nie zaś organ uzgadniający przebieg planowanej linii komunikacyjnej przez obszar swojej właściwości. To organ wydający zezwolenie, ma dokonać analiz rynkowych i ocenić wpływ planowanej linii pod kątem, czy nie będzie ona stanowić zagrożenia dla już istniejących linii regularnych. Nie ma natomiast żadnych podstaw, aby takiej analizy wymagać od organu wydającego uzgodnienie, tym bardziej że analiza dotyczyć miałby tylko pewnego odcinka trasy, co może uniemożliwić lub przynajmniej utrudniać prawidłową ocenę i wyciąganie logicznych wniosków. Takie możliwości ma natomiast organ wydający zezwolenie, posiadający informacje o całym przebiegu linii komunikacyjnej i jej wpływie na inne linie. Przez obszar województwa niewątpliwie ma bowiem przebiegać linia komunikacyjna w rozumieniu art. 4 pkt 8 u.t.d., obejmująca obszar kilku województw i nawet jeżeli na obszarze jednego z województw nie ma żadnego przystanku, nie oznacza to, że przez ten obszar nie przebiega linia komunikacyjna.   Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 23 stycznia 2020 r. II SAB/Ol 95/19 zobacz Podmiot wykonujący regularne przewozy związane z transportem publicznym jest podmiotem działającym w sferze publicznej, niezależnie od formy organizacyjnej. PUBLIKACJE BRANŻOWE Komunikat Urzędu Zamówień Publicznych w sprawie art. 6 tzw. ustawy o COVID-19 zobacz Publiczny transport trzeba będzie układać od nowa, Dziennik Gazeta Prawna, 21.04.2020 r. zobacz Pakiet Mobilności nieznacznie opóźniony przez pandemię, Rzeczpospolita, 25.03.2020 r. zobacz